Wniosek o wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego

Postępowanie restrukturyzacyjne wszczynane jest na wniosek. Zasada ta wynika z przyjętego przez ustawodawcę założenia, że dla skuteczności restrukturyzacji nieodzowna jest wola przeprowadzenia tejże, istniejąca po stronie uczestników postępowania, w szczególności dłużnika, którego restrukturyzacja ma za zadanie ocalić przed upadłością. Wola wierzycieli w kontekście wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego traktowana jest jako okoliczność drugoplanowa – oczywiście mająca istotne znaczenie w ramach postępowania wszczętego z inicjatywy dłużnika, jednak tylko w jednym wypadku przypadku stanowiąca czynnik inicjujący.

Czym jest wniosek restrukturyzacyjny i kto może go złożyć.

Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 15 maja 2015 roku – Prawo restrukturyzacyjne (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 243 z późn. zm.) przez wniosek restrukturyzacyjny należy rozumieć wniosek o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego, w tym przyspieszonego postępowania układowego, postępowania układowego oraz postępowania sanacyjnego, jak również wniosek o zatwierdzenie układu przyjętego w postępowaniu o zatwierdzenie układu.

Stosownie do treści ust. 2 powołanego wyżej przepisu ustawy – Prawo restrukturyzacyjne we wszystkich postępowaniach restrukturyzacyjnych legitymację do złożenia wniosku restrukturyzacyjnego posiada dłużnik – o ile ustawa nie stanowi inaczej. Powyższe oznacza, że na zasadzie wyjątku uprawnienie do złożenia wniosku może zostać przyznane także innym (obok dłużnika) podmiotom. Zgodnie z art. 283 ust. 2 ustawy – Prawo restrukturyzacyjne wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego może zgłosić w stosunku do niewypłacalnej osoby prawnej wierzyciel osobisty oraz – w stosunku do osoby prawnej wpisanej do Krajowego Rejestru Sądowego – kurator ustanowiony na podstawie art. 42 § 1 Kodeksu cywilnego. Decyzję o złożeniu wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego podejmuje dłużnik działając osobiście albo przez wspólników (w przypadku spółek osobowych) lub organy (w przypadku osób prawnych, np. spółek kapitałowych).

Uprawnienie do złożenia wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego powinno zostać wykazane w każdym z postępowań restrukturyzacyjnych przewidzianych przez ustawę. Jeżeli badając wniosek sąd restrukturyzacyjny stwierdzi brak legitymacji po stronie wnioskodawcy, oddali wniosek o otwarcie postępowania (odmówi otwarcia postępowania) lub wniosek o zatwierdzenie układu zawartego w trybie samodzielnego zbierania głosów (odmówi zatwierdzenia układu). Niezależnie od badania legitymacji sąd zweryfikuje istnienie pozostałych przesłanek otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, z których wspólne dla wszystkich czterech postępowań są: niewypłacalność albo zagrożenie niewypłacalnością, wielość wierzycieli oraz zdolność restrukturyzacyjna.

Wniosek restrukturyzacyjny – forma

Wniosek restrukturyzacyjny przybiera formę pisma procesowego, do którego zastosowanie znajdują przepisy ustawy – Prawo restrukturyzacyjne, jak również – zgodnie z art. 209 powołanej ustawy – przepisy Kodeksu postępowania cywilnego dotyczące pisma procesowego oraz – odpowiednio – do pozwu (art. 125 i następne k.p.c. oraz art. 187 i następne k.p.c.). Sprawy w postępowaniu restrukturyzacyjnym rozpoznaje sąd restrukturyzacyjny właściwy dla głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika. Sądem restrukturyzacyjnym jest sąd rejonowy – sąd gospodarczy.

Typy postępowań restrukturyzacyjnych

Ustawa reguluje cztery postępowania restrukturyzacyjne: postępowanie o zatwierdzenie układu, przyspieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe, postępowanie sanacyjne.

Postępowanie o zatwierdzenie układu

charakteryzuje niewielki stopień sformalizowania, umożliwiający szybkie zawarcie układu. Procedura ta zdaje się być optymalna dla dłużników, którzy na bieżąco regulują swe zobowiązania, jednakże na podstawie posiadanej wiedzy (o stanie prowadzonego przedsiębiorstwa) są zdolni przewidzieć, iż w mniejszym lub większym odstępie czasu popadną w problemy finansowe.

Przyspieszone postępowanie układowe

może okazać się pomocne dłużnikom, którzy potrzebują niezwłocznej ochrony przed prowadzonymi przeciwko nim postępowaniami egzekucyjnymi – te bowiem, wraz z otwarciem przyspieszonego postępowania układowego, ulegają zawieszeniu z mocy prawa, co więcej także dokonane już zajęcia rachunków bankowych mogą zostać uchylone.

Postępowanie układowe

dotyczy dłużników, którzy nie spełniają kryteriów pozwalających na zainicjowanie postępowania o zatwierdzenie układu oraz przyspieszonego postępowania układowego. W tym też postępowaniu – zgodnie z art. 91 ustawy – Prawo restrukturyzacyjne uczestnicy postępowania mogą złożyć do sędziego-komisarza sprzeciw co do umieszczenia wierzytelności w spisie wierzytelności, a ponadto dłużnik lub wierzyciel, który nie został umieszczony w spisie wierzytelności, może złożyć sprzeciw co do pominięcia wierzytelności w spisie wierzytelności. Konieczność rozpoznania sprzeciwów czyni przedmiotowe postępowanie długotrwałym (w porównaniu z postępowaniem o zatwierdzenie układu czy postępowaniem układowym).

Postępowanie sanacyjne

cechuje najwyższy stopień sformalizowania oraz stały nadzór dłużnika ze strony wierzycieli, zarządcy oraz sędziego-komisarza. Powyższe wynika z faktu, iż postępowanie sanacyjne udziela dłużnikowi daleko idącej ochrony przed egzekucją oraz dopuszcza działania oddziałujące na sytuację osób trzecich, niebędących uczestnikami postępowania restrukturyzacyjnego (odstąpienie od umowy, uznanie czynności prawnej za bezskuteczną). Procedura powyższa pozwala nie tylko zrestrukturyzować zadłużenie, ale także – poprzez możliwość skorzystania z narzędzi właściwych dla postępowania upadłościowego – doprowadzić do poprawy sytuacji gospodarczej dłużnika.

Do wszystkich wymienionych postępowań restrukturyzacyjnych zastosowanie znajdują te same normy dotyczące zakresu wierzytelności objętych układem, propozycji układowych, zawarcia i zatwierdzenia układu oraz jego skutków, a także zasady zmian i uchylenia układu. Ponadto postępowania te przebiegają według podobnego schematu. Istniejące różnice zapewniają natomiast możliwość skorzystania z najtrafniejszego sposobu rozwiązania problemu niewypłacalności (uwzględniającego zarówno potrzeby dłużnika wynikające z jego sytuacji finansowo-majątkowej oraz warunków rynkowych w jakich funkcjonuje, jak również uzasadnionych interesów jego wierzycieli). Wybór rodzaju postępowania, a w konsekwencji przygotowanie wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego, winna poprzedzać pogłębiona analiza sytuacji, w jakiej znajduje się dłużnik.

Wymogi formalne przewidziane dla wniosku o zatwierdzenie układu, otwarcie przyspieszonego postępowania układowego, otwarcie postępowania układowego oraz postępowania sanacyjnego określił ustawodawca szczegółowo w ustawie – Prawo restrukturyzacyjne, odpowiednio w art. 219, art. 227, art. 228, art. 229, art. 265, art. 266 oraz art. 284.

Wniosek o zatwierdzenie układu powinien zawierać:

1/ imię i nazwisko dłużnika albo jego nazwę oraz numer PESEL albo numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku – inne dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację, miejsce zamieszkania albo siedzibę, adres, a gdy dłużnikiem jest spółka osobowa, osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – imiona i nazwiska reprezentantów, w tym likwidatorów, jeżeli są ustanowieni, a ponadto w przypadku spółki osobowej – imiona i nazwiska oraz miejsce zamieszkania wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem;

2/ propozycje układowe,

3/ wynik głosowania ze wskazaniem liczby wierzycieli i sumy wierzytelności uprawniającej do głosowania oraz liczby wierzycieli i sumy wierzytelności przypadającej wierzycielom głosującym za układem, a jeżeli propozycje układowe przewidują podział wierzycieli na grupy – również liczby wierzycieli i sumy wierzytelności poszczególnych grup oraz liczby wierzycieli i sumy wierzytelności przypadających wierzycielom głosującym za układem w każdej grupie.

Do wniosku o zatwierdzenie układu dłużnik dołącza:

1/ zebrane przez dłużnika karty do głosowania, wraz z odpisami lub wydrukami z rejestru i pełnomocnictwami koniecznymi dla wykazania uprawnienia do oddania głosu oraz informacją, czy w stosunku do wierzyciela nie zachodzą okoliczności wskazane w art. 116 ustawy – Prawo restrukturyzacyjne, uszeregowane zgodnie z kolejnością przyjętą w spisie wierzytelności sporządzonym przez nadzorcę układu;

2/ dowód wysłania co najmniej na trzy tygodnie przed dniem złożenia wniosku o zatwierdzenie układu kart do głosowania z propozycjami układowymi wierzycielom, którzy nie oddali głosu, na adres wskazany w rejestrze, do którego jest wpisany wierzyciel, o ile wierzyciel jest wpisany do rejestru, w przeciwnym przypadku na adres wierzyciela znany dłużnikowi;

3/ sprawozdanie nadzorcy układu.

Wniosek o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego powinien zawierać:

1/ imię i nazwisko dłużnika albo jego nazwę oraz numer PESEL albo numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku – inne dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację, miejsce zamieszkania albo siedzibę, adres, a gdy dłużnikiem jest spółka osobowa, osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – imiona i nazwiska reprezentantów, w tym likwidatorów, jeżeli są ustanowieni, a ponadto w przypadku spółki osobowej – imiona i nazwiska oraz miejsce zamieszkania wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem;

2/ propozycje układowe wraz ze wstępnym planem restrukturyzacyjnym oraz odpisami propozycji układowych w liczbie wystarczającej do doręczenia wszystkim wierzycielom;

3/ wskazanie miejsc, w których znajduje się przedsiębiorstwo lub inny majątek dłużnika;

4/ aktualny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników;

5/ bilans sporządzony przez dłużnika dla celów postępowania, na dzień przypadający w okresie trzydziestu dni przed dniem złożenia wniosku;

6/ wykaz wierzycieli z podaniem imienia i nazwiska albo nazwy oraz miejsca zamieszkania albo siedziby, adresu i wysokości wierzytelności każdego z nich, terminów zapłaty, z określeniem, czy wierzytelność objęta jest układem z mocy prawa, czy może zostać objęta układem po wyrażeniu zgody przez wierzyciela oraz czy wierzyciel posiada prawo do głosowania nad układem, a jeżeli nie to wskazanie z jakiego powodu;

7/ sumę wierzytelności z wyszczególnieniem sumy wierzytelności objętej układem z mocy prawa oraz sumy wierzytelności, która może zostać objęta układem po wyrażeniu zgody przez wierzyciela;

8/ wykaz wierzytelności spornych z podaniem imienia i nazwiska albo nazwy wierzycieli, miejsca zamieszkania albo siedziby, ich adresów i wysokości żądanej przez każdego z nich wierzytelności, terminów zapłaty oraz zwięzłym przedstawieniem podstawy sporu;

9/ sumę wierzytelności spornych;

10/ informację, czy dłużnik jest uczestnikiem podlegającego prawu polskiemu lub prawu innego państwa członkowskiego systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych lub niebędącym uczestnikiem podmiotem prowadzącym system interoperacyjny;

11/ informację, czy w jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:

a/ dłużnik zatrudniał średniorocznie 250 lub więcej pracowników lub

b/ dłużnik osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych przekraczający równowartość w złotych 50 milionów euro, lub

c/ sumy aktywów bilansu dłużnika, sporządzonego na koniec jednego z tych lat, przekroczyły równowartość w złotych 43 milionów euro.

W przypadku wierzytelności zabezpieczonych, sumę wierzytelności, która może zostać objęta układem po wyrażeniu zgody przez wierzyciela, oznacza się według tej części wierzytelności, która prawdopodobnie zostanie zaspokojona z przedmiotu zabezpieczenia. Do wniosku o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego dołącza się jego odpis i odpisy załączników.

Wraz z wnioskiem o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego dłużnik składa na piśmie oświadczenie, że informacje zawarte we wniosku i załącznikach są prawdziwe i zupełne.

O złożeniu wniosku o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego, który dotyczy przedsiębiorstwa państwowego albo jednoosobowej spółki Skarbu Państwa, sąd niezwłocznie zawiadamia, przy zastosowaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, w szczególności przez telefon, faks lub pocztę elektroniczną, organ założycielski albo pełnomocnika Rządu, państwową osobę prawną, organ lub inną jednostkę uprawnioną do wykonywania praw z akcji lub udziałów należących do Skarbu Państwa, które mogą złożyć sądowi opinię w sprawie. Brak opinii nie wstrzymuje rozpoznania sprawy.

Wniosek o otwarcie postępowania układowego powinien zawierać:

W porównaniu do wniosku o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego konieczne dokumenty i informacje są analogiczne z tym, iż nie ma konieczności złożenia dokumentów z punktów 4 i 5 powyżej.

Do wniosku o otwarcie postępowania układowego dołącza się jego odpis i odpisy załączników.

We wniosku o otwarcie postępowania układowego dłużnik uprawdopodabnia zdolność do bieżącego zaspokajania kosztów postępowania układowego i zobowiązań powstałych po dniu jego otwarcia.

Wraz z wnioskiem o otwarcie postępowania układowego dłużnik składa na piśmie oświadczenie, że informacje zawarte we wniosku i załącznikach są prawdziwe i zupełne.

Wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego powinien zawierać:

Wniosek restrukturyzacyjny – o otwarcie postępowania sanacyjnego zawierać powinien te same informacje i dokumenty co wniosek o otwarcie postępowania układowego.

Ponadto w tym przypadku, jeżeli wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego zgłasza wierzyciel, to nie musi on załączać znacznej części dokumentów. Wniosek wierzyciela powinien wskazywać okoliczności uzasadniające wniosek, a ponadto zawierać uprawdopodobnienie jego wierzytelności. Przed wydaniem orzeczenia w sprawie otwarcia postępowania sanacyjnego sąd może żądać od dłużnika przedstawienia pełnych informacji, tak jak by to on składał wniosek.

Przez wniosek restrukturyzacyjny należy rozumieć co najmniej 4 typy różnych wniosków. Ich przygotowanie jest w gruncie rzeczy bardzo podobne. Niemniej jednak wybór procedury zależy od dokonanej wcześniej szczegółowej analizy przedsiębiorstwa i wyboru strategi działania