Odpowiedzialność osobista wspólników spółek osobowych jest istotnym zagadnieniem. Szczególnie ważnym w kontekście restrukturyzacji lub upadłości podmiotu, ponieważ może nieść daleko idące konsekwencje w obszarze ich dorobku i majątku rodzinnego.
Zapoznaj się także z naszymi pozostałymi publikacjami. Opisujemy prawne, ekonomiczne i biznesowe uwarunkowania restrukturyzacji. Ich spis znajdziesz tutaj.
Pełną treść ustawy „Prawo restrukturyzacyjne” można znaleźć tutaj. Upadłość przedsiębiorcy reguluje ustawa „Prawo upadłościowe” dostępnej w całości tutaj.
Spółki osobowe prawa handlowego – co je wyróżnia?
Podstawową zasadą zawiązania umowy spółki jest dokonanie wyboru proponowanych przez przepisy prawa handlowego tj. pomiędzy spółkami osobowymi a spółkami kapitałowymi. Ostateczny wybór formy prowadzenia działalności jest zależny od celu, do którego wspólnicy dążą poprzez jej założenie.
Powstanie spółki osobowej
Spółki osobowe, w momencie ich powstania stają się podmiotem praw i obowiązków, czyli uzyskują tzw. zdolność prawną. W praktyce oznacza to, iż pomimo braku zdolności do czynności prawnych, nadano im uprawnienie do nabywania we własnym imieniu praw, w tym prawa własności i innych praw rzeczowych, tym samym mogą także zaciągać zobowiązania.
Majątek spółki osobowej
Spółki osobowe wymagają od wspólników wniesienia wkładów, jednak bez minimalnego wskazania jego wielkości w postaci wkładu pieniężnego bądź niepieniężnego. Dla powstania spółki obligatoryjnym jest obecność — co najmniej dwóch — wspólników. Tak więc niezbędnym składnikiem spółki osobowej są osoby przedsiębiorców, a nie kapitał, czyli pieniądze.
Reprezentacja spółki osobowej
Prawo do reprezentowania spółki posiada każdy z jej wspólników. Stosownie do tego istnieje także obowiązek prowadzenia spraw spółki, spoczywający na każdym ze wspólników. W przeciwieństwie do spółek kapitałowych nie jest możliwe, ażeby powierzyć osobom trzecim (zarządowi) działalność spółki z wyłączeniem jej wspólników.
Typy spółek osobowych
Powyższe to oczywiście zarys ogólny ukształtowania w prawie handlowym spółek osobowych. Natomiast każda z wymienionych tj. spółka jawna, spółka partnerska i spółka komandytowa i komandytowo-akcyjna charakteryzują się szczególnymi unormowaniami, wyróżniającymi je z katalogu spółek osobowych i działającymi na odrębnych od siebie zasadach.
Odpowiedzialność osobista wspólników – zasady ogólne
Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki, bez ograniczenia, całym swoim majątkiem. Na takich samych zasadach odpowiadają także pozostali wspólnicy. Teoretycznie, jeśli spółka ma możliwość zaciągania zobowiązań w imieniu własnym, to w ostatecznym rozrachunku, to wyłącznie spółka powinna być odpowiedzialna za jej zobowiązania. Dlaczego tak nie jest?
Odpowiedzialność subsydiarna wspólników
Odpowiedzią na to pytani jest konstrukcja „odpowiedzialności subsydiarnej”, czyli uzupełniającej lub inaczej pomocniczej. Oznacza ona, że w przypadku wystąpienia po stronie spółki niemożności zaspokojenia zadłużeń, to odpowiedzialnością za wszelkie zobowiązania zostają obarczeni także wspólnicy.
Jak sama nazwa wskazuje, jest to odpowiedzialność o charakterze drugorzędnym, a zatem jej wystąpienie zależne jest w ogólnym rozrachunku, od kondycji finansowej spółki. Przed rozpoczęciem procedury kierowania swoich roszczeń przeciwko wspólnikom, wierzyciel jest zobligowany przez prawo do podjęcia wszelkich prób przewidzianych przepisami do wyegzekwowania długu od samej spółki. Wierzyciel zyskuje prawo kierować swoje roszczenia do majątku osobistego wspólników, gdy wykaże, iż egzekucja z majątku spółki okazała się bezskuteczna.
Odpowiedzialność solidarna wspólników
Cechą odpowiedzialności wspólników spółek osobowych jest jej nieograniczony zakres. Oznacza to, że wobec wspólnika mogą być kierowane roszczenia względem całości jego majątku, bez żadnych ograniczeń. W konsekwencji wspólnik może stracić majątek osobisty, który zdobył w przeszłości bądź, który dopiero uzyska w przyszłości.
Ciążąca na wspólnikach spółek osobowych odpowiedzialność ma charakter solidarny. Oznacza to, że wierzyciel ma prawo egzekwować świadczenie od każdego ze wspólników do pełnej wysokości roszczenia. W praktyce więc wierzyciele wytaczają powództwo wszystkim wspólnikom jednocześnie.
Odpowiedzialność dotyczy tak samo wspólników, którzy dopiero przystąpili do spółki, jak również tych, którzy już opuścili podmiot.
Klauzula wykonalności przeciw wspólnikom
Charakter odpowiedzialności osobistej wspólników ma stanowić gwarancję zabezpieczenia innych podmiotów na rynku. Dlatego, jeżeli dojdzie do wydania wyroku na rzecz wierzyciela spółki, to sąd nadaje mu tzw. klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikom spółki i na tej podstawie możliwe jest prowadzenie egzekucji z majątku osobistego jej wspólników.
Konstrukcja prawna odpowiedzialności za zobowiązania spółki nie przewiduje, ażeby tę odpowiedzialność pomiędzy wspólnikami można było w jakikolwiek sposób wyłączyć czy chociażby ograniczyć względem siebie. Temu wspólnikowi, który spełnił świadczenie na rzecz wierzyciela, przysługuje prawo do dochodzenia roszczenia o zwrot świadczeń wykonanych na rzecz innych osób.
Odpowiedzialność osobista wspólników a likwidacja spółki
A jak przedstawia się kwestia odpowiedzialności wspólników w przypadku likwidacji spółki np. poprzez ogłoszenie jej upadłości, bądź samoistne jej rozwiązanie przez wspólników i wykreślenie z KRS? Odpowiedzialność wspólnika spółki jawnej nie zostaje wyłączona, aż do ostatecznej spłaty wszelkich zobowiązań. Zatem wierzyciele spółki dysponują prawem kierowania roszczeń z tytułu odpowiedzialności za długi spółki przeciwko wspólnikom, pomimo iż spółka ta nie funkcjonuje już w obrocie rynku.
Odpowiedzialność osobista wspólników — podsumowanie
Odpowiedzialność osobista wspólników spółek osobowych w praktyce przenosi wszelkie nierozwiązane kłopoty biznesowe i finansowe na majątek osobisty wspólnika i jej rodziny. Jedynym wyjściem jest właściwe uporządkowanie zobowiązań, zanim dotkną one sfery życia wspólnika.
Dlatego, jeżeli Twoja firma przechodzi przez okresowe kłopoty, boryka się ze spadkiem zysków, wzrostem kosztów lub innymi perturbacjami — nie czekaj, aż będzie za późno. Zapraszamy do naszego biura w Krakowie. Skontaktuj się z naszą kancelarią bezpośrednio pod numerem telefonu 881 927 832 lub pod adresem biuro@restrukturyzacja.legal Adres naszego biura to Łąkowa 25A/1, 31-443 Kraków