Restrukturyzacja firmy a pracownicy

Jeżeli Twoje przedsiębiorstwo jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, to na pewno jesteś zainteresowany, jaki ten proces będzie miał wpływ na zatrudnianych przez Ciebie pracowników w ramach nawiązanych z nimi stosunków pracy. Wyjaśnię Ci to w poniższym wpisie „restrukturyzacja firmy a pracownicy”.

Zacznę od przypomnienia, że restrukturyzacja może odbywać się w jednej z czterech form, tj.:

postępowania o zatwierdzenie układu,
przyspieszonego postępowania układowego,
postępowania układowego,
postępowania sanacyjnego

Z powyższych rodzaji postępowań znaczące skutki wywołuje jedynie postępowanie sanacyjne.

Postępowanie sanacyjne a pracownicy

Najbardziej zaawansowanym rodzajem postępowania restrukturyzacyjnego jest postępowanie sanacyjne i jego dotyczą poniższe uwagi.

Zgodnie z treścią art. 300 ustawy Prawo restrukturyzacyjne z dnia 15 maja 2015 r., (tj. z dnia 18 stycznia 2019 r., Dz. U., poz. 242 z późn. zm.) otwarcie postępowania sanacyjnego wpływa na stosunki pracy i wywołuje w zakresie praw i obowiązków pracowników i pracodawcy takie same skutki, jak ogłoszenie upadłości, przy czym uprawnienia syndyka wykonuje zarządca.

Z kolei art. 41¹ § 1 k.p. stanowi, że w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, nie stosuje się przepisów art. 38, 39 i 41 k.p., ani przepisów szczególnych dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę.

Oznacza to, że otwarcie postępowania sanacyjnego wyłącza stosowanie wielu przepisów Kodeksu pracy, które gwarantują pracownikom ochronę przed rozwiązaniem umowy o pracę za wypowiedzeniem.

Pamiętaj jednak, że podczas postępowania sanacyjnego możliwe jest jednak nadal rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia pracownikowi, jej wygaśnięcie lub strony mogą ją rozwiązać za porozumieniem stron.

Wyłączenie ochrony na postawie art. 41¹ § 1 k.p. oznacza, że:

zarządca nie ma obowiązku zawiadamiać na piśmie reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej o zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony (wyłącznie stosowania 38 § 1k.p.),
pracodawca w postępowaniu sanacyjnym może wypowiedzieć umowę o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, także jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku (wyłączenie stosowania art. 39 k.p.),
pracodawca w postępowaniu sanacyjnym może wypowiedzieć umowę o pracę pracownikowi także w czasie urlopu pracownika oraz w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, także jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia (wyłączenie stosowania 41k.p.),
zgodnie z 36¹§ 1 k.p. w zw. z art. 300 wskazanej ustawy Prawo restrukturyzacyjne, jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony następuje z powodu otwarcia postępowania sanacyjnego, pracodawca może, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do 1 miesiąca. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia. Okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się pracownikowi pozostającemu w tym okresie bez pracy do okresu zatrudnienia. Zarządca powinien to uwzględnić w świadectwie pracy wydawanym byłemu pracownikowi,
zgodnie z 41¹§ 2 k.p. w zw. z art. 300 wskazanej ustawy Prawo restrukturyzacyjne w razie otwarcia postępowania sanacyjnego pracodawcy umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy może być rozwiązana przez każdą ze stron za dwutygodniowym wypowiedzeniem,
zgodnie z 177 § 1k.p. w zw. z art. 300 wskazanej ustawy Prawo restrukturyzacyjne pracodawca w postępowaniu sanacyjnym może wypowiedzieć, jak również rozwiązać umowę o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, niezależnie od tego, czy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i czy reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy,
zgodnie z 186¹§ 1 k.p. w zw. z art. 300 wskazanej ustawy Prawo restrukturyzacyjne pracodawca może wypowiedzieć albo rozwiązać umowę o pracę także w okresie od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu, nie tylko, gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, ale w każdym wypadku po otwarciu postępowania sanacyjnego.

W postępowaniu sanacyjnym uprawnienia pracodawcy realizuje zarządca.

Restrukturyzacja firmy a pracownicy i ich uprawnienia

Jeżeli pracodawca zatrudnia co najmniej 20 pracowników, to restrukturyzacja będzie stanowiła przyczynę rozwiązania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn ich niedotyczących i bez względu na to, czy zdecyduje się na zwolnienia pracowników w trybie indywidualnym, czy w trybie zwolnień grupowych, to będzie im przysługiwała odprawa na podstawie przepisów ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników z dnia 13 marca 2003 r. (t.j. z dnia 3 października 2018 r., Dz. U., poz. 1969 ze zm.).

Pracownik otrzyma odprawę pieniężną w wysokości:

jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata,
dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat,
trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

Ponadto pracownikom na podstawie przepisów ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy z dnia 13 lipca 2006 r. (tj. tj. z dnia 22 listopada 2019 r., Dz. U. z 2020, poz. 7 ze zm.) przysługują świadczenia (przede wszystkim odszkodowanie), gdy sąd restrukturyzacyjny wyda postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego. Datą niewypłacalności jest data wydania postanowienia sądu restrukturyzacyjnego o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego pracodawcy.

Uruchomiona może być również pomoc z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Warunki restrukturyzacji zobowiązań pracowniczych

Co do zasady zobowiązania wynikające ze stosunku pracy nie wchodzą do układu. Oznacza to, iż otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego nie powoduje niemożności zapłaty wynagrodzenia pracownikom za okres do dnia otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego. Zgodnie z art. 151 ust. 2 ustawy Prawo Restrukturyzacyjne „Układ nie obejmuje wierzytelności ze stosunku pracy (…) chyba że wierzyciel wyraził zgodę na objęcie jej układem. Zgodę na objęcie wierzytelności układem wyraża się w sposób bezwarunkowy i nieodwołalny, najpóźniej przed przystąpieniem do głosowania nad układem. Zgoda może zostać wyrażona ustnie do protokołu zgromadzenia wierzycieli.” Stanowi to o tym, iż każdy z pracowników może się jednak zgodzić na objęcie go układem. Nawet gdyby, warunki restrukturyzacji zobowiązania pracowniczego były nie daleko idące (np. szybka spłata zobowiązania, bez umorzenia) to akie rozwiązanie ma dodatkowy pozytywny skutek. Dzieje się tak bo praktycznie na pewno gwarantujemy sobie „głos za” układem od tego pracownika.

Układ, a minimalne wynagrodzenie za pracę

Istotne jest także to, że warunki restrukturyzacji zobowiązań ze stosunku pracy nie mogą pozbawiać pracowników minimalnego wynagrodzenia za pracę. Taka propozycja układowa byłaby niezgodna z prawem i nawet jak by została przegłosowana, to Sąd restrukturyzacyjne nie powinien takiego układu zatwierdzić.

Umowa zlecenia i o dzieło a restrukturyzacja

Oczywiście, całe powyższe rozważania nie dotyczą umów cywilnoprawnych ze zleceniobiorcami i wykonującymi dzieło. Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego niesie z sobą następujące skutku prawne do umów cywilnoprawnych:

zobowiązania wynikające z umów zlecenia i o dzieło wchodzą do układu z mocy prawa.
nie wolno regulować zobowiązań wynikających z tych umów, jakie istnieją na dzień otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego.
wykonanie umów jest kontynuowane
umowy te mogą zostać wypowiedziane przez strony wg. zapisów umownych lub przepisów k.c

Zapraszamy także do odwiedzenia naszej strony, na której szczegółowo opisujemy w jakim zakresie możemy pomóc https://restrukturyzacja.legal/uslugi/

Mateusz Ładyga – doradca restrukturyzacyjny